گراني دلاربي قراري دلار از چيست؟ دليل گراني دلار
از نيمه دوم سال ۹۶ تا سال ۹۸ نرخ دلار در بازار آزاد محدوده‌اي بين چهار هزار تومان تا ۱۹ هزار تومان را در نورديد و بارها در اين بازه نوسان كرد؛ تا آنجا كه در روزهاي آغازين مهرماه سال ۹۷ به دليل انتظارات تورمي، به سقف تاريخي ۱۹ هزار تومان پهلو زد. پس از آن بارها در مسيرهاي افزايشي و كاهشي سردرگم شد. آمارهاي ماه‌ها و هفته‌هاي اخير نشان مي‌دهد كه بازار ارز وارد فاز جديدي شده و در يك مسير سراشيبي، قيمت‌ها و دامنه نوسانات قيمت‌ها در آن كاهش چشمگيري پيداكرده‌اند و به نظر مي‌رسد كه در حال حاضر نرخ دلار در كانال ۱۱ هزار تومان قرار نسبي يافته باشد. نرخ ارز در دو سال گذشته، همچون سال‌هاي آغازين دهه نود، با رشدي جهشي و آشفته و نه پيوسته، ضمن اثر موازي بر تمامي بازارهاي ديگر، انتظارات ذهني جامعه و فعالان اقتصادي را مخدوش كرد؛ رشدي كه سيگنال محكمي از آغاز يك بحران بود. اين در حاليست كه اگر روند صعودي قيمت ارز در يك بازه زماني بلندمدت و پيوسته اتفاق بيافتد، اگرچه بر بازارهاي ديگر نيز اثرگذار است، اما لزوماً بحران زا نيست زيرا فضاي اقتصادي كشور مي‌تواند خود را با آهنگ تغييرات آن‌هماهنگ كند. درواقع بالارفتن يا پايين آمدن نرخ ارز به رويدادي ناگزير است اما آنچه بحران زا است عدم توانايي كنترل اين نوسانات و عوامل مؤثر بر آن است. اما چرا اين نوسانات ارزي رخ مي‌دهند و به بيان عام‌تر چرا دلار گران مي‌شود؟ چرا اين گراني در كشور ما اغلب به صورت تصاعدي و نه در يك روند پيوسته، روي مي‌دهد؟ اين نوسانات و تكان‌هاي ناگهاني چگونه تمام بازارها و البته زندگي مردم را متأثر از خود مي‌كنند؟ سوال ديگر اينكه طي چه فرايندي آرامش به بازار ارز بازمي‌گردد و نقش سياست‌گذار و فضاي اقتصادي و سياسي كشور در اين بين چيست؟
براي مثال چرا با نزديك شدن به روزهاي پاياني تابستان سال ۹۸ بازار ارز آرام شد در حالي كه تحريم‌هاي آمريكا عليه اقتصاد ايران هنوز ادامه داشت؟ علاوه بر اين اگر هيچ‌يك از متغيرهاي علت نوسان نرخ ارز از بازار رخت‌برنبسته نباشند ولي در عين حال نرخ ارز روند كاهشي در پيش بگيرد آيا بايد باور كرد كه بازار و سياست گذار اين كاهش نرخ ارز را به عنوان يك رفتار پايدار و نرخ فاندامنتال پذيرفته‌اند يا بايد دليل آن كاهش را در دل يك نوسان موقت جستجو كرد و به انتظار افزايش مجدد نرخ ارز نشست؟ آيا سياست‌گذار خود دستي در آتش رفتارهاي هيجاني دلار دارد؟ پاسخ اين پرسش¬ها را مي‌توان در شناسايي متغيرهاي علت نوسان نرخ ارز يافت.